Նախադրյալներ

1960-ական թվականների վերջին Երևանի բնակչությունը գերազանցում էր 700 000-ը։ Բնակչության արագ աճին նպաստել է արդյունաբերության զարգացումը. արտադրվել են եզակի պոլիմերներ, տիեզերանավերի արևային մարտկոցներ, ճշգրիտ չափիչ գործիքներ, էլեկտրոնիկա, էլեկտրական երաժշտական ​​գործիքներ, համակարգիչներ, լազերներ և լազերային բյուրեղներ, հետևող համակարգեր, միկրոալիքային սարքավորումներ և արդյունաբերական ռոբոտներ։ Հայկական ԽՍՀ. 1970-ական թվականներին Հայաստանում գործում էր «Նաիրիտ» քիմիական գործարանը, որն արտադրում էր սինթետիկ կաուչուկ և հարակից արտադրանք։ «Հայէլեկտրոզավոդում» 13000 աշխատողներ արտադրել են ԽՍՀՄ-ում օգտագործվող շարժական էներգիայի ողջ սարքավորումների ավելի քան 40%-ը: Միութենական մաշտաբի ևս մի քանի ձեռնարկություններ աշխատում էին նախագծային հզորությամբ:

Քաղաքացիների թվի աճը կտրուկ սրեց տրանսպորտի խնդիրը։ Այն սրվեց Երևանի փողոցների շինարարության պատմական զարգացմամբ, որը բնութագրվում էր նեղ փողոցների ցանցով ,խիտ կառուցապատված կենտրոնով, նոր (արդյունաբերական և բնակելի) տարածքների հեռավորությամբ և ծովի մակարդակից մինչև 550 մետր բարձրության փոփոխությամբ բարդ տեղանքով:

«Բարձր արագընթաց տրամվայ» գրքի համաձայն (Վ. Վ. Խիցենկո, 1976 թ.) Վոլգոգրադի, Կրիվոյ Ռոգի և Երևանի արագընթաց տրամվայի համակարգերը կառուցվել են նախամետրո տիպի։ Տրամվայի ստորգետնյա հատվածները նախագծվել են մետրոյի չափանիշներին համապատասխան, որոնք հարմար են որոշակի տարածքի համար և կառուցվել են այն ակնկալիքով, որ շահագործման մեկնարկից մի քանի տասնամյակի ընթացքում գծերը կվերածվեն մետրոյի:

Երևանը «Մետրոպոլիտենի գծերի փոխակերպման համար նախատեսված արագընթաց տրամվայի գծեր ստորգետնյա հատվածներով» բաժնում նշված է «Արագընթաց տրամվայ» գրքում.

Մինչև 1977 թվականի հոկտեմբերի 6-ը, երբ ավարտված էր մոտ 4 կիլոմետր թունելների կառուցումը, ԽՄԿԿ Կենտկոմի և ԽՍՀՄ Նախարարների խորհրդի միջև երկարատև պայմանավորվածությունից հետո նրանք ընդունեցին թիվ 2221Ռ որոշումը «Մետրոպոլիտեն կառուցելու մասին Ք. Երևան»։ Այս իրադարձությունը խթան հանդիսացավ «լիարժեք» մետրոյի արագացված նախագծման և կառուցման համար։

Աշխատանքի ընթացքում շինարարները լուրջ դժվարությունների էին հանդիպել. Թունելի ճանապարհի երկայնքով հողերը բազալտներ էին՝ առանձին լավային հոսքերի տեսքով։ Երթուղու ժայռերը լճային-ալյուվիալ հանքավայրեր էին, ավազաարգիլային և տիղմային ավազներ, որոնք հերթափոխվում էին ոսպնյակներով և կավերի, կավերի և ավազների միջաշերտերով, որոնց վրայով առաջանում էին խճաքարեր՝ անցնելով ալյուվիալ հովանի ժայռաբեկորային նստվածքների ցերեկային մակերեսին դեպի Գեդար գետը։ Հիդրոլոգիական առումով երթուղին տարասեռ է: Ջրի առանձնահատուկ առատություն կա Երիտասարդական կայարանից մինչև Զորավար Անդրանիկ կայարան ընկած հատվածում։

Մետրոպոլիտենի առաջին անձնակազմի վերապատրաստումը կազմակերպվել է Թբիլիսիի մետրոյի բազայի վրա՝ մեքենավարներ և մեքենավարների օգնականներ, շարժասանդուղքների մեքենավարներ, ինչպես նաև Երևանի թիվ 19 ՏՀ-ում՝ ճանապարհային, ազդանշանային և կապի աշխատողներ։ Երեւանի մետրոպոլիտենի առաջին աշխատակիցները եկել են Բաքվի, Թբիլիսիի, Մոսկվայի մետրոյից, ինչպես նաեւ Անդրկովկասյան երկաթուղու երեւանյան մասնաճյուղից։

1989 թվականին ավարտվեց գծի առաջին փուլի շինարարությունը, գործող կայաններին ավելացվեցին հետևյալ կայանները՝ Գործարանային, Շենգավիթ, Գարեգին Նժդեհի հրապարակ, Զորավար Անդրանիկ։ Շենգավիթ կայարանի հետ միաժամանակ բացվեց Չարբախի դեպոն։ Գրեթե հինգ տարի մետրոն աշխատել է առանց դեպոյի (ըստ Կիևի սխեմայի՝ շրջադարձային փակուղիներում վերանորոգման բազայով ժամանակավոր մինի դեպոներ էր տեղակայված՝ պրոդիլակտիկ ստուգումների և մանր վերանորոգման համար, նույն նպատակով օգտագործվել է երկաթուղու հետ կապված՝ Սասունցի Դավիթ ՊՏՕ-ն։):

Այսօրվա դրությամբ Երեւանի մետրոպոլիտենն ունի մեկ գիծ եւ լրացուցիչ ճյուղ, որոնց ընդհանուր երկարությունը կազմում է 13,4 կմ։

Կայարանների բացման ժամանակագրություն

7.03.1981 «Բարեկամություն» — «Սասունցի Դավիթ» (առանց «Հանրապետության հրապարակ» և «Զորավար Անդրանիկ» կայարանների։ Դեկտեմբերի 26, 1981. Հանրապետության հրապարակ 11 հուլիսի 1983թ.՝ Սասունցի Դավիթ — Գործարանային 26.12.1985. Գործարանային — Շենգավիթ 4 հունվարի, 1987թ.՝ «Շենգավիթ»- «Գարեգին Նժդեի հրապարակ». Դեկտեմբերի 2, 1989. «Զորավար Անդրանիկ». Դեկտեմբերի 26, 1996թ.՝ «Շենգավիթ»- «Չարբախ», ստեղծվեց մաքոքային ծառայություն, բացվեց Շենգավիթի դեպոն։

 Վերանվանված կայաններ

Երևանի մետրոպոլիտենի գործող տասը կայարաններից չորսը վերանվանվել են.

«Մարշալ Բաղրամյան» ← «Սարալանջի» (1983)

Հանրապետության հրապարակ ← Լենինի հրապարակ (1992)

Գարեգին Նժդեհի հրապարակ ← Սպանդարյանի հրապարակ (1992)

Զորավար Անդրանիկ ← Հոկտեմբերյան (1989 թ.)